Vicetto

Os irmandiños gobernaron o reino de Galicia entre 1467 e 1469: é a única vez na historia de Galicia que a xente común protagoniza, en grao remarcarble, un acontecemento ao cabo vitorioso. Estas características, protagonismo campesiño-popular e resultados positivos, definen como extraordinarios dos sucesos de 1467-1469.

Nada foi igual en Galicia tras o paso do furacán irmandiño. O historiador Benito Vicetto, descubridor da importancia histórica do levantamento galego de 1467, caracterízao, en 1872, como "a epopea máis grande e admirable que rexistran nos seus anais todos os antigos reinos da antiga Iberia", e desde logo non lle falta razón, incluso contando coa esaxeración que encerra a frase, froito do entusiasmo persoal do noso romántico liberal. A realidade é que a revolución irmandiña é unha das revoltas sociais que mellor expresan en Europa a crise do mundo medieval e a orixe da modernidade; seguramente, a primeira revolta popular en canto a posibilidade de dispor documentalmente do punto de vista dos seus actores.

Texto de Carlos Barros

Os carteis do xogo

O xogo vai avanzando, pasiño a pasiño, cara a súa presentación no mes de Nadal. Grazas ao noso ilustrador o xogo vai quedando cun aspecto moi profesional, e os carteis que o anuncian non son menos vistosos.
Este que mostramos é un deles.

Irmandade Fusquenlla

A Irmandade Fusquenlla foi unha irmandade formada en 1431 nas terras de Nuno Freire de Andrade, alcumado O Mao, por mor da extrema dureza con que trataba os seu vasalos. Así a revolta nace entre Pontedeume e Betanzos, pero acaba por estenderse a outras comarcas dos bispados de Lugo, Mondoñedo e Santiago. Ao fronte da revolta estaba Roi Xordo, un fidalgo da Coruña ou Ferrol.

Os séculos XIV e XV son dunha gran conflitividade social. Sucédense diversos enfrontamentos protagonizados polos veciños das cidades de Compostela (a irmandade de Roi Sánchez fundada en 1418 rebélase no 1421 contra o bispo), Ourense (en 1419 unha revolta acaba coa morte do bispo), Lugo e Tui contra o señorío episcopal.

No ano 1431 nas terras de Nuno Freire de Andrade, o Mao, e con motivo da visita do infante Henrique de Aragón a Galicia, o Andrade impón unha nova taxa. A reacción dos seus vasalos ante este novo exceso é inmediata: os viláns, capitaneados por Roi Xordo, derruban algunhas casas fortes, viñas e hortas aos Andrade, estendendo despois as súas accións a comarcas enteiras. Así, tras pórlle lume e derrocar parte do castelo de Betanzos, os irmandiños tentan atacar Compostela, onde fuxira Nuno Freire coa familia. Alí as tropas do arcebispo fanlles fronte e deben retirarse. Sabedores do regreso dos Andrade ao castelo de Moeche, os irmandiños marchan cara el para pórlle sitio, pero son derrotados na batalla do Eume.

En principio a revolta irmandiña de 1431, é outro dos varios enfrontamentos entre as “clases medias” e os grandes señores que se dan na etapa de crise baixomedieval. Mais a dimensión que acada a revolta mereceu o título de primeira guerra irmandiña, aínda sen chegar á xeneralización da guerra que se produciu no 1467.

Pedro Osorio

Pedro Osorio de Villalobos, señor de Navia, Burón e Val de Lourenzá, foi un nobre galego que foi xefe da Irmandade no centro de Galicia, en especial no señorío de Santiago, onde participou activamente na destrución do castelo de Rocha Forte.

Era o quinto fillo de Pedro Álvarez Osorio, señor de Villalobos e primeiro conde de Trastámara, que faleceu despois do cerco de Santiago de Compostela. Por matrimonio estaba vinculado á familia dos Moscoso.

Foi derrotado por Pedro Madruga na Almáciga, ás portas de Compostela, e en 1469 quedou preso por Diego de Andrade en Pontedeume onde morreu.

Tivo catro fillos do seu matrimonio con Urraca de Moscoso; Afonso Osorio de Moscoso (que morreu de peste en 1496 en Flandres), Bernal Yáñez de Moscoso, Rodrigo Osorio de Moscoso, segundo conde de Altamira finado o 15 de xaneiro de 1510 en Orán e Álvaro Osorio de Moscoso, dominico bispo de Astorga.

Xa comentamos que curiosamente un dos seus fillos, Rodrigo, casou con Tereixa de Haro e Andrade, filla do seu captor Diego de Andrade.